Hiperbarik Oksijenin Yorgunluğu Azaltma Mekanizması
Hiperbarik oksijen, egzersizin neden olduğu inflamatuar yanıtı azaltabilir ve spor yaralanmalarından sonraki ağrıyı hafifletebilir. Sporcuların vücutlarındaki hipoksik ortamı hızlı ve etkili bir şekilde iyileştirebilir ve aynı zamanda ruh hallerini yatıştırabilir ve uykularını iyileştirebilir. Spor yaralanmaları ve spor yorgunluğu (akut kas zorlanmaları, eklem bağ burkulmaları ve kronik aşırı kullanım yaralanmaları dahil) için hiperbarik oksijenin iyi bir terapötik ve onarıcı etkisi vardır. Yurt içinde ve yurt dışında birçok üst düzey antrenör ve sporcu, spor yorgunluğunu veya yaralanmalarını önlemek ve tedavi etmek için hiperbarik oksijen kullanır.
Spor yorgunluğu, insan vücudu emek veya yoğun egzersize girdikten sonra vücudun fizyolojik süreçlerinin işlevlerini belirli bir ölçüde sürdürememesi veya çeşitli organların önceden belirlenmiş egzersiz yoğunluğunu sürdürememesi durumunda ortaya çıkan kapsamlı bir tezahürü ifade eder ve bunun sonucunda vücutta fizyolojik ve biyokimyasal değişiklikler meydana gelir. Egzersiz sırasında oksijen ihtiyacı ile oksijen alımı arasındaki dengesizlik, spor yorgunluğunun önemli bir nedenidir. Yoğun egzersiz sırasında, oksijen temininin oksijen ihtiyacından az olması nedeniyle kaslardaki glikozun anaerobik glikolizi artar, enerji (ATP) azalır ve laktik asit artar. Büyük miktarda ATP parçalanır ve dokularda laktik asit ve amonyak birikerek yorgunluk hissine neden olur. Egzersiz durduğunda ve vücut dinlendiğinde, oksijen temini oksijen talebinden fazla olur, biriken amonyak hızla metabolize edilir ve yok olur ve laktik asit metabolizması biraz daha yavaştır. Egzersizin neden olduğu olumsuz etkilerin mümkün olan en kısa sürede nasıl ortadan kaldırılacağı ve insanların yorgunluktan kurtulmaları ve hızla iyileşmeleri nasıl sağlanacağı, çağdaş spor tıbbı araştırmalarının odak noktası haline gelmiştir. Hiperbarik oksijenin fizik tedavi olarak birçok hipoksik hastalık üzerinde iyi bir tedavi edici etkiye sahip olduğu kanıtlanmıştır. Spor hastalıklarının sürekli derinlemesine incelenmesi ve hiperbarik oksijen tedavisinin mekanizmasının ortaya çıkarılmasıyla, hiperbarik oksijenin spor yorgunluğunu ortadan kaldırma etkisi giderek insanların dikkatini çekmiştir.
Hiperbarik Oksijenin Yorgunluğu Giderme Mekanizması
1. Birikmiş Laktik Asidin Ortadan Kaldırılması
Egzersizden sonra vücutta büyük miktarda laktik asit birikir ve bu miktar 15 mmol/L'ye kadar ulaşabilir. Hiperbarik oksijen tedavisi doku kısmi oksijen basıncını hızla artırabilir ve biriken laktik asit aşağıdaki şekillerde hızla azalır: 1. Pirüvik aside oksitlenir, trikarboksilik asit döngüsüne girer ve sürekli olarak CO2, ATP ve su üretmek için oksitlenir; 2. Karaciğer hücrelerinde tekrar glikojene dönüştürülür; 3. Böbrekler ve cilt tarafından laktik asidin atılımını destekler.
2. Kandaki Amonyak Temizliğinin Hızlandırılması
Kan amonyağı aşağıdaki yollarla temizlenir: ① Karaciğerdeki ornitin döngüsü yoluyla üreye dönüştürülür. Dönüşüm süreci ATP gerektirir; ② ATP gerektiren glutamin sentezlenir. Hiperbarik oksijen, büyük miktarda ATP üretmek için glikozun aerobik oksidasyonunu artırabilir ve birikmiş amonyağın temizlenmesini hızlandırabilir.
3. Kan Üre Azotunun Temizlenmesinin Hızlandırılması
Hiperbarik oksijen altında, idrar hacmi önemli ölçüde artar, bu da böbrek atılım süreci sırasında üre azotunun yeniden emilimini azaltabilir. Bu aynı zamanda üre azotunun hızlandırılmış temizlenmesi için önemli mekanizmalardan biridir. Çünkü normal bir yetişkinin idrar hacmi dakikada 2 ml'den az olduğunda, ürenin yeniden emilimi %60'tır ve idrar hacmi dakikada 2 ml'den fazla olduğunda, ürenin yeniden emilimi sadece yaklaşık %40'tır. Bu nedenle, sporcuların yorgunluk hissi de hızla kaybolur.
4. Serbest Radikallerin Vücuda Verdiği Zararın Azaltılması
Hiperbarik oksijen, serbest radikallerin hücre zarlarına verdiği hasarı giderebilir ve egzersizden sonra vücudun hücre yapılarının bütünlüğünü koruyarak hücrelerin normal işlevlerini sürdürebilir. Spor yorgunluğunun giderilmesinde ve spor yaralanmalarının hafifletilmesinde çok önemli bir rol oynar. Hiperbarik oksijen maruziyetinin antioksidan enzim sistemi üzerinde hem indükleyici hem de inhibitör etkisi vardır. Hiperbarik oksijenin uzun süreli ve büyük ölçekli solunması serbest radikal üretiminde artışa ve antioksidan enzim aktivitesinin inhibisyonuna yol açsa da, uygun dozlar ve uygun oksijen maruziyeti süreleri vücudun antioksidan enzimlerinin aktivitesini iyileştirebilir ve böylece vücudun oksijen serbest radikallerini temizleme yeteneğini geliştirebilir.
5. Beyin Fonksiyonunun İyileştirilmesi
Psikolojik Yorgunluğa Karşı Hiperbarik oksijen beyindeki kan oksijen içeriğini artırabilir, beyin kan akışını artırabilir, beyni yeniden şarj edebilir, insanların zihinlerini berraklaştırabilir, çevik düşünmeyi, dikkati yoğunlaştırmayı, öğrenme ve çalışma verimliliğini artırabilir.
